vleugel
A B C D E F G H I J K L M N O P R S T U V W Z

De gepaarde voorste ledematen bij vogels, die aangepast zijn om te kunnen vliegen. Bij pinguïns (familie Spheniscidae) zijn de vleugels in tweede instantie aangepast om te zwemmen. Bij niet-vliegende soorten (ratiten of loopvogels) zijn ze in tweede instantie gereduceerd. Deze vogels kennen niet meer de restricties van de juiste verhoudingen tussen vleugel- (en staart-)oppervlak en lichaamsgewicht om in de lucht te kunnen blijven. Over vleugels kunnen in het algemeen de volgende dingen gezegd worden. Ten eerste is de vogelvleugel bol aan de bovenzijde en hol aan de onderzijde, met een dikke voorvleugelrand (waar zich de botten bevinden), zodat een goede opwaartse beweging verkregen wordt. Vogels die veel tijd in de lucht doorbrengen hebben lange smalle vleugels ontwikkeld, die bij zeevogels meestal puntig en smal zijn (bijvoorbeeld bij albatrossen), maar bij landvogels doorgaans breder, terwijl langzaam of kort achtereen vliegende soorten, alsmede die die in bijvoorbeeld bos jagen, juist korte brede afgeronde vleugels hebben (bijvoorbeeld Sperwer). Behalve voor vliegen (of zwemmen) als belangrijkste functie worden vleugels ook gebruikt voor balans (met name in zit), als wapen, en tijdens de balts, als ze wijd worden uitgespreid of als de vogel er bijvoorbeeld mee siddert om de aandacht te trekken. De vleugelveren (zie afbeelding) kunnen worden onderverdeeld in slagpennen en dekveren. De slagpennen groeien vanuit de huid recht naar achteren, waarbij elke veer de volgende gedeeltelijk overlapt. De handpennen groeien uit de handbeenderen, de armpennen uit de ellepijp (ulna). Vogels hebben doorgaans 11 handpennen, waarvan de buitenste (elfde) sterk gereduceerd of afwezig is. Een aantal vogelsoorten heeft er echter 9 of 12, de Struisvogels zelfs 16, Casuarissen slechts 2 of 3. De vleugeldekveren bedekken de bases van de slagpennen en de rest van de vleugel (zie 'dekveren' en 'vleugeldekveren'). Zie ook 'vlucht'.

Alternative forms voor vleugel : armpen, armpennen, handpen, handpennen, slagpen, slagpennen, tertial, tertials, vleugels.

underwing.jpg

ondervleugel

upper_wing.jpg

bovenvleugel

upper_wing_2.jpg

bovenvleugel 2